Passato prossimo dla początkujących – użycie czasu i wybór czasownika posiłkowego

Kontynuujemy przygodę z czasem passato prossimo, rozpoczętą w ubiegłym tygodniu. Wówczas skupiliśmy się na budowie i tworzeniu czasu przeszłego, jak ktoś nie pamięta lub przegapił, to nic straconego. Można o tym poczytać tutaj.  Tym razem zajmiemy się użyciem czasu i wyborem czasownika posiłkowego.

Wybór czasownika posiłkowego

Jak już wiecie z poprzedniego wpisu, mamy dwa słówka posiłkowe avere e essere, bez których utworzenie czasów lub trybów złożonych w języku włoskim jest nie możliwe. Jak się domyślacie, wybór słówka posiłkowego nie może być przypadkowy. Istnieją ściśle określone reguły, według których wybieramy odpowiednie słówko posiłkowe. Pierwszą i podstawową zasadą jest to, że każdy z nich używa się ze sobą samym. Tzn., że avere odmienia się z avere a essere z essere. Stąd mamy: io ho avuto, tu hai avuto, etc. oraz io sono stato/a, tu sei stato/a, itd. I to jest na pewno łatwe do zapamiętania.

Jest przecież cała masa czasowników, którą też trzeba jakoś ogarnąć. Przyjmijmy, zatem, że z czasownikiem avere odmieniają się prawie wszystkie czasowniki, OPRÓCZ:

• czasowników ruchu: andare, partire, arrivare, cadere, entrare, uscire, passare, tronare, salire, scendere, venire, scappare, fuggire
• czasowników zwrotnych, o który możecie poczytać tutaj
• czasowniki nieprzechodnie, takie jak: apparire, stare, capitare, dimagrire, dipendere, dispiacere, diventare, durare, esistere, morire, nascere, occorrere, parere, piacere, provenire, restare rimanere, risultare, riuscire, scomparire, sembrare, sparire, sopravvivere, succedere, valere.*

*Tytułem wyjaśnienia, czasowniki nieprzechodnie to takie, które nie mają dopełnienia bliższego, czyli nie tworzą strony biernej.

Doprecyzujmy użycie czasownika avere:

• z czasownikami przechodnimi (czyli takimi, które mają dopełnienia dalsze i stronę czynną)
• z niektórymi czasownikami nieprzechodnimi: badare, camminare, pranzare, cenare, chiacchierare, esitare, litigare, mentire, nuotare, passeggiare, scherzare, scioperare, smettere, telefonare, tossire, viaggiare.

Użycie czasu przeszłego dokonanego bliskiego

Z użyciem czasów lub trybów w języku włoskim czy innych językach romańskich sprawa nie jest prosta. Trud wynika z faktu, że w języku polskim i językach słowiańskich aż tak precyzyjnej granicy nie ma, czasów jest mało i radzimy sobie aspektem czasownika – dokonanym i niedokonanym.

W języku włoskim trzeba zawsze dokładnie wiedzieć co chcemy powiedzieć o czynności przeszłej. Czy ma jakieś ramy czasowe, czy jest zamknięta, czy rozpoczęta w przeszłości i otwarta w tym momencie czy też był to moment albo jakiś odcinek czasu? #świadomyużytkownikjęzyka

W przypadku czasu przeszłego dokonanego czynność przeszła:

• musi być zakończona – dokonana.

• miała miejsce w niedalekiej przeszłości.
• czynność przeszła ma określone ramy czasowe, wyznaczony początek i koniec.
• była jednym krótkim punktem.
  

Zapowiedź ostatniej części

W przyszłym tygodniu zakończymy wprowadzanie czasu przeszłego dokonanego, zwanego po włosku passato prossimo. Ostatnią częścią będzie post o formach nieregularnych participio passato, czyli imiesłowu biernego, który jest zasadniczą częścią czasów złożonych. Przyda się również w przyszłości.